به نظر می‌رسد علت جلب توجه رسانه‌ای به برگزیده شدن قاری جوان ایرانی در مسابقه‌ای در عربستان سعودی، فارغ از نفس این برتری و مربوط به رقم بالای جایزه آن است.

خبرگزاری تسنیم، مهدی خدایی: کسب رتبه نخست یونس شاهمرادی قاری جوان و خوش‌خوان ایرانی در مسابقات «عطر الکلام» کشور عربستان سعودی، در ایامی رقم خورد که گشایش‌هایی در روابط دیپلماتیک این دو کشور مهم و بزرگ اسلامی نیز رخ داد.

البته برخلاف تصور عده‌ای که شاید بخواهند کسب رتبه نخست این قاری ایرانی را با گشایش‌های سیاسی بین دو کشور مرتبط بدانند، به نظر می‌رسد این افتخار آفرینی قاری جوان ایرانی در سرزمین نزول قرآن کریم، ارتباطی با آن مسئله ندارد و صرفا به قابلیت‌های فنی تلاوت قرآن این جوان مربوط می‌شود، آن هم در سطح همین مسابقه، چه اینکه در جهان اسلام هرساله مسابقات زیادی از جمله در خود ایران و کشور مالزی برگزار می‌شود که مسابقات «عطر الکلام» به لحاظ قدمت، اعتبار و مشارکت قاریان، حافظان و داوران طراز اول قرآن کریم جهان، با آنها قابل مقایسه نیست و رتبه آن مسابقات را ندارد. مسابقه قرائت قرآن و اذان «عطر الکلام» مسابقه‌ای است استودیویی که توسط اداره‌کل امور سرگرمی کشور عربستان در شبکه MBC برگزار می‌شود و در مقام قیاس با مسابقات بزرگ قرآن در جهان اسلام هنوز راه طولانی‌ای پیش رو دارد و شاید برای اینکه این فاصله طولانی را با سرعتی بالا طی کند جوایزی وسوسه‌کننده را در نظر گرفته است!

اما پس از این مقدمه مختصر آنچه را که سبب جلب توجه رسانه‌ای به کسب مقام اول قاری ایرانی در این مسابقات شده است، می‌توان در محورهای زیر دسته‌بندی کرد:

اول: جایزه بزرگی که موجب بزرگنمایی مسابقه شد

اولین دلیل بزرگنمایی این رویداد قرآنی در افکار عمومی ایران و بخصوص جامعه قاریان، رقم قابل توجه جایزه این مسابقه است که گفته می‌شود بالاترین رقم در تاریخ مسابقات قرآن است و به همین جهت به ثبت گینس هم رسیده است!

کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همواره ارقام قابل توجهی را برای مسابقات قرآن خود در نظر می‌گیرند که پس از تبدیل آن به واحد پول ملی خودمان، به‌خاطر اختلاف قیمت ارز، رقم بزرگی را تشکیل می‌دهد و به خودی خود ارزش خبری می‌آفریند و موجب جلب توجه افکار عمومی می‌شود. قاریان ایرانی در طول سال به مسابقات متعدد قرآن در سطح جهان اعزام می‌شوند و اغلب آنها با اینکه به لحاظ فنی، یا تلاوت‌هایی در سطح یونس شاهمرادی و یا قوی‌تر از آن اجرا می‌کنند، اما مع‌الاسف چون چنین ارقامی برای جایزه آنها مطرح نمی‌شود، رسانه‌ها نیز به آن توجه نمی‌کنند. در واقع آنچه که اکنون توجه رسانه‌ها را به انعکاس خبر این حضور و برگزیده شدن جلب کرده است، همان ارزش خبری «بزرگی و فراوانی» یک جایزه است.

این در حالی است که رقابت در بین قاریان ایرانی با یکدیگر و یا با سایر قاریان جهان اسلام جدی است و همواره سعی بر این است که گوی سبقت را در مسابقات از یکدیگر بربایند. این روند رقابتی در مجموع سبب رونق تلاوت مجلسی قرآن کریم در ایران و سایر بلاد اسلامی شده است اما با این حال کمتر مورد توجه رسانه‌ها واقع می‌شود و قرآن و اهالی آن از این حیث در محجوریت رسانه‌ای به سر می‌برند.

جدیت رقابت‌ها بین قاریان و حافظان قرآن در هنرنمایی و ارائه محفوظات، آفاتی از جمله اهمیت یافتن درجه اعتبار مسابقه و میزان جایزه را به همراه داشته و آنها را به سوی مسابقات معتبرتر با جوایز بهتر سوق داده است. البته در سال‌های اخیر با ظهور مسابقات متعدد پرجایزه در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به نظر می‌رسد دیگر اعتبار مسابقه هم برای معدودی از قاریان در درجه دوم اهمیت قرار گرفته و رغبت آنها معطوف به شرکت در مسابقات با جوایز بزرگ‌تر است؛ درست مثل رونالدو پرتغالی و مسی آرژانتینی که از معتبرترین لیگ‌های اروپایی به باشگاه‌هایی در عربستان آمده‌اند که پول‌های بیشتری بگیرند!

البته در میان جامعه قاریان اکثریت غالب هنوز با کسانی است که رقابت قرآنی را راهی برای تبلیغ و ترویج آیات وحی می‌دانند و حاضر نیستند صحنه مسابقات اصیل و معتبر را برای کسب جایزه بیشتر در این مسابقات نوظهور ترک کنند.

اما باید قبول کرد که رقم‌های میلیاردی بخصوص برای قاریان جوان و کم‌تجربه بسیار جذاب و فریبنده است و به نظر می‌رسد طیفی قابل توجهی از قاریان ایرانی و غیر ایرانی را به سمت این مسابقات گرایش خواهد داد. البته شرکت در این مسابقات و کسب جایزه‌اش فی‌نفسه ایراد ندارد، اما باید به‌گونه‌ای هدایت و فرهنگسازی شود که شرکت در مسابقات به نیت کسب جایزه نباشد و به خشوع در تلاوت، اصالت تلاوت‌ها، قصد قربت و نقش تبلیغی قاریان ضربه نزند، قرائت قرآن را برای آنها تبدیل به راهی برای کسب درآمدهای نجومی و ثروت‌اندوزی نکند و موجب انحراف هنر اصیل تلاوت قرآن نشود؛ تا آنجا که نیت کسب جوایز بزرگ مادی موجب شود قاری در سطح هنرنمایی با صوت و لحن متوقف شود و حتی ترجیحش این باشد که برای از دست ندادن آن جوایز بزرگ، تصدیقی را که به عنوان تصدیق شیعی شناخته می‌شود به تصدیق اهل سنت تبدیل کند! (صدق الله العلی العظیم به صدق الله العظیم تبدیل شود.) هر چند که در هر دو تصدیق شیعی و سنی صفت عَلی و عَظیم متعلق به اسم الله جَلَّ و أَعلی است و تصدیق به هر دو شکل مقبول و صحیح است، اما نباید این تصور را ایجاد کرد که قاریان شیعه به طمع از کف ندادن جایزه‌های بزرگ مادی، سیره و روش خود را زیر پا می‌نهند!

دوم: حساسیت مناسبات بین ایران و عربستان

دومین علت جلب توجه عمومی برگزیده شدن قاری ایرانی در یک مسابقه قرآن در عربستان سعودی داغ شدن یکباره اخبار مربوط به گفت‌وگوهای دوطرف برای حل اختلافات است که موجب شده است، برخی خوش‌بینانه نتیجه این مسابقات را هم در همان راستا تفسیر و نشانه‌ای از حل اختلافات بدانند! و شاید چنین تصوری ناشی از آن باشد که برخی از قاریان ایرانی حاضر در رقابت‌های بین‌المللی گاهی اظهار می‌دارند که مورد بی‌مهری داوران سعودی قرار گرفته‌اند.

تقابل ایران و عربستان در سیاست‌ها و رفتارهای منطقه‌ای و مسائل مربوط به جهان اسلام، همواره مورد توجه و محل چالش و مناقشه بوده است. چه اینکه ایران همواره نقش رهبری مقاومت اسلامی در برابر حضور دردسرساز و خون‌ریز آمریکا، رژیم غاصب صهیونیستی و گروه‌های تندروی وهابی مانند القاعده و داعش را در منطقه غرب آسیا داشته و دارد و عربستان سعودی نیز در جبهه مقابل، حافظ منافع آمریکا و پرورش‌دهنده و حامی گروه‌های تندروی مذکور بوده است و هر از گاهی هم خبری از ملاقات‌های پنهانی مقامات سعودی با مقامات صهیونیست برای عادی‌سازی روابط به گوش می‌رسد که در جهان اسلام خیانت به آرمان رهایی فلسطین تلقی می‌شود.

از این رو روابط دو کشور همواره با فرود و فرازهایی روبروست، فرودهای آن که عموما به شکل قطع موقت روابط دیپلماتیک بروز می‌کند مربوط به زمان‌هایی است که دو کشور در سیاست‌های منطقه‌ای خود در اوج اختلافات قرار دارند و فرازهای آن نیز مربوط به زمان‌هایی است که دو کشور از منظر برادری اسلامی به مناسبات فی‌مابین می‌نگرند و قرآن کریم و پیامبر اسلام را به عنوان فصل مشترک بین دو ملت قرار داده، اختلافات خویش را ولو موقتا حل می‌کنند.

گروه‌های سلفی تندرو در کشور عربستان و کشورهای کوچک عربی که بسیاری از آنها به نوعی اقمار منطقه‌ای حکومت سعودی محسوب می‌شوند، سال‌ها تبلیغ کردند که قرآن شیعیان با قرآن ما متفاوت و تحریف شده است و حتی با کشف اغلاط چاپی در برخی از قرآن‌های قدیمی آنها را سند اثبات مدعای خود قرار دادند، اما اینک پذیرش یک قاری جوان شیعه ایرانی، در یک مسابقه قرآن تلویزیونی کشور عربستان، آن هم شبکه‌ای که با سریال‌هایش در تخریب چهره‌ اهل بیت پیامبر علیهم السلام فروگذار نکرده است، اعترافی است بر اینکه آن ادعای قبلی پوچ و بی‌پایه است، و این جوان ایرانی همان قرآنی را می‌خواند که در عربستان خوانده می‌شود. این اقدام این نشانه را به همراه خود دارد که همین قرآن واحد مسلمین، باز می‌تواند محور حل اختلافات بین دو کشور مهم دنیای اسلام قرار گیرد.

پس اتفاقی که در این رویداد قرآنی افتاده است فقط می‌تواند یک یادآوری باشد بر اینکه دو طرف همچون گذشته با دیپلماسی قرآنی و نبوی می‌توانند مسیری برادرانه و هم‌افزا را در خصوص مسائل منطقه و جهان اسلام در پیش بگیرند.

سوم: مسابقه نوظهور «رسانه‌پایه» و مسابقات معتبر بدون رسانه

یونس شاهمرادی، قاری جوان و خوش‌خوان کشورمان که رتبه نخست مسابقات «عطر الکلام» کشور عربستان سعودی را کسب کرده است، در مسابقات سراسری قرآن سال 1401 کشورمان که در استان خوزستان برگزار شد، رتبه دهم را کسب کرد. این رتبه‌ای بسیار خوب است چرا که در یکی از معتبرترین رقابت‌های قاریان جهان و بلکه معتبرترین آنها کسب شده، رقابت‌هایی که اغلب فاصله امتیاز نفر اول و دهم بسیار اندک است و تقریبا در یک سطح ارزیابی می‌شوند. اما با این حال تا همین دیروز که خبر برگزیده شدن شاهمرادی در مسابقه سعودی با آن رقم جایزه منتشر شد، شاید بسیاری از مردم کشورمان از این موضوع اطلاع چندانی نداشتند، چرا؟ زیرا مسابقه سعودی علاوه بر جایزه چشمگیری که دارد در رسانه پایه‌گذاری شده و کارش را آغاز کرده است، رسانه‌ای فراگیر در جهان عرب. اما در مقابل نه‌تنها معتبرترین مسابقات ما که قاریان طراز اول جهان در آن حضور دارند، از چنین پشتوانه رسانه‌ای برخوردار نیست، بلکه فقدان رقابت‌های قرآنی رسانه‌پایه در ایران موجب گسست بین فعالیت‌های قرآنی فاخر و درجه یک و رسانه‌های پرمخاطب کشور شده و همان‌طور که پیش از این اشاره شد محجوریت رسانه‌ای اهالی قرآن را رقم زده است، خلائی که تولید و پخش برنامه رمضانی محفل به عنوان یک دورهمی قرآنی تا حدودی از آن را پر کرد، هرچند که هنوز جای کار در این زمینه در شبکه‌های پرمخاطب داخلی و بین‌المللی کشورمان بسیار است.